Powrót do przeszłości, czyli postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych – o co chodzi?

Stan prawny na dzień: 29.08.2019 r.

Wpis na blogu nie stanowi porady prawnej. Artykuł odnosi się do ogólnej sytuacji prawnej, dlatego nie może stanowić rozwiązania dla indywidualnego problemu. Jeżeli potrzebujesz indywidualnej konsultacji, zapraszam do kontaktu.

Przedsiębiorco w sytuacji, gdy będziesz dochodził swoich praw przed sądem od 7.11.2019 r. zmierzysz się z nowymi zasadami rozpatrywania takich spraw przez sądy. Warto wspomnieć, że w 2012 r. takie odrębne postępowanie zostało zlikwidowane, gdyż nie było to trafne rozwiązanie. W żadnym wypadku nie przyczyniło się do przyspieszenia postępowania sądowego ze względu na m.in. zbytni formalizm. Co aktualnie czeka przedsiębiorców, zgodnie z nowelizacją przepisów procedury cywilnej? Czy będzie to dla nich korzystne rozwiązanie? Jeżeli chcesz poznać odpowiedź, to koniecznie zapoznaj się z moim artykułem.

Założeniem ustawodawcy, który zdecydował się na powrót do odrębnej procedury w sprawach gospodarczych jest oczywiście przyspieszenie postępowania, a co za tym idzie zapadania wyroków rozstrzygających sprawę.

Co to jest sprawa gospodarcza, do której znajdą zastosowanie nowe przepisy?

Jest to sprawa:

1. ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej np. o zapłatę faktury VAT w związku ze sprzedażą towaru;
2. określona w pkt 1, choćby którakolwiek ze stron zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej;
3. ze stosunku spółki oraz dotycząca roszczeń, o których mowa w art. 291–300 (dot. odpowiedzialności cywilnoprawnej w sp. z o.o.) i art. 479–490 (dot. odpowiedzialności cywilnoprawnej w S.A.) ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 505 z późn. zm.);
4. przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszania środowiska i przywrócenie do stanu poprzedniego lub o naprawienie szkody z tym związanej oraz o zakazanie albo ograniczenie działalności zagrażającej środowisku;
5. z umów o roboty budowlane oraz ze związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych;
6. z umów leasingu;
7. przeciwko osobom odpowiadającym za dług przedsiębiorcy, także posiłkowo lub solidarnie, z mocy prawa lub czynności prawnej;
8. między organami przedsiębiorstwa państwowego;
9. między przedsiębiorstwem państwowym lub jego organami a jego organem założycielskim lub organem sprawującym nadzór;
10. z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego;
11. o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, którym jest orzeczenie sądu gospodarczego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu albo ugoda zawarta przed tym sądem;
12. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego opartego na prawomocnym lub podlegającym natychmiastowemu wykonaniu orzeczeniu sądu gospodarczego albo ugodzie zawartej przed tym sądem.

Wyłączenie, sprawą gospodarczą nie jest sprawa o:

• podział majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej po jej ustaniu;
• wierzytelność nabytą od osoby niebędącej przedsiębiorcą, chyba że wierzytelność ta powstała ze stosunku prawnego w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez wszystkie jego strony.

Co powinno dodatkowo znajdować się w pozwie oprócz ogólnych wymogów przewidzianych w art. 126 § 1 i 2 oraz 187 kodeksu postępowania cywilnego?

W przypadku przedsiębiorców, należy wskazać adres poczty elektronicznej albo oświadczenie, że przedsiębiorca nie posiada takiego adresu.

Przedsiębiorca występujący z pozwem (powód), a także przedsiębiorca przeciwko któremu został złożony pozew (pozwany) mają obowiązek powołać wszystkie twierdzenia i dowody, odpowiednio w pozwie i odpowiedzi na pozew.

W sytuacji, gdy przedsiębiorca nie jest zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika (np. radca prawny, adwokat) to sąd poucza go o treści art. 458 z indeksem 5 § 1 i 4, art. 458 z indeksem 6, art. 458 z indeksem 10 oraz art. 458 z indeksem 11 k.p.c. Pouczenie doręcza się razem z treścią pierwszego pisma w sprawie (pozwu, odpowiedzi na pozew). Jednocześnie przewodniczący w sprawie sędzia, wzywa stronę (początek terminu to dzień doręczenia pisma), aby w terminie nie krótszym niż tydzień, powołała wszystkie twierdzenia i dowody.

W przypadku, gdy strona w tym terminie nie wypełni tego obowiązku, sąd pomija twierdzenia i dowody zgłoszone z naruszeniem terminu. Strona może jedynie uprawdopodobnić, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania.

Pierwszy wniosek jaki nasuwa się po przeczytaniu tych zapisów jest taki, że wszystkie dowody i twierdzenia trzeba zgłosić w pozwie albo odpowiedzi na pozew, a ostateczne w odpowiedzi na wezwanie sądu, które strona otrzyma w pierwszym piśmie z sądu.Potem nie można już powoływać kolejnych, chyba że udowodnisz, że nie mogłeś powołać się na nie wcześniej lub dopiero w toku sprawy zaszła konieczność powołania się na nie. Takie rozwiązanie ma przyspieszyć rozpoznawanie spraw w sądach.

Korzystnym dla przedsiębiorców będących osobami fizycznymi jest rozwiązanie polegające na tym, że może on dokonać wyboru czy chce, aby sprawa toczyła w odrębnym postępowaniu gospodarczym (zdecydowanie bardziej sformalizowanym) czy w postępowaniu cywilnym. Żeby skorzystać z takiego prawa, trzeba w terminie 7 dnia od otrzymania pouczenia o którym była mowa powyżej albo pozwu albo odpowiedzi na pozew, złożyć wniosek o pominięcie rozpoznania sprawy w postępowaniu gospodarczym.

Bardzo ważnym zapisem jest także to, że w trakcie postępowania w sprawach gospodarczych nie można występować z nowymi roszczeniami obok lub zamiast dotychczasowych. Jedynie w przypadku zmiany okoliczności, powód może żądać, zamiast pierwotnego przedmiotu sporu, jego równowartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć powództwo o świadczenia za kolejne okresy.

Wyłączenia: do postępowania gospodarczego nie znajdą zastosowania przepisy dot. zawieszenia postępowania w razie niestawiennictwa obu stron na rozprawie i powoda, gdy nie żądał rozpoznania sprawy podczas jego nieobecności, zmian po stronie pozwanej (dopozwanie) czy powodowej (zapozwanie), przekazania sprawy sądowi okręgowemu na wniosek pozwanego.

Pamiętaj:w tym postępowaniu nie możesz wystąpić z powództwem wzajemnym.

Istotne jest także to, że przewodniczący i sąd są obowiązani podejmować czynności w sprawie tak, by rozstrzygnięcie zapadło nie później niż sześć miesięcy od dnia złożenia odpowiedzi na pozew.Jest to widoczna tendencja, aby sprawy były rozstrzygane sprawnie i szybko. Jak będzie to wyglądało w rzeczywistości, pokaże praktyka.

Umowa dowodowa – nowość przewidziana przez ustawodawcę, co oznacza?

W skrócie: w tej umowie strony mogą umówić się, że wyłączą możliwość powołania niektórych dowodów w postępowaniu sądowym np. strony wyłączą możliwość dopuszczenia i przeprowadzenia dowodu z dokumentu XYZ.

Umowę dowodową zawiera się na piśmie pod rygorem nieważności albo ustnie przed sądem. W przypadku wątpliwości uważa się, że umowa późniejsza utrzymuje w mocy te postanowienia umowy wcześniejszej, które da się z nią pogodzić.

Umowa nie może być zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu (inaczej będzie nieważna).

Zwróć uwagę na to, że sąd nie dopuści z urzędu dowodu wyłączonego umową dowodową.

Fakty, które miałyby zostać wykazane dowodami wyłączonymi przez umowę dowodową, sąd może ustalić na podstawie twierdzeń stron, biorąc pod rozwagę całokształt okoliczności sprawy.

Co w przypadku dowodu z zeznań świadków?

Dowód z zeznań świadków sąd może dopuścić jedynie wtedy, gdy po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Co w przypadku podejmowanych przez strony czynności w toku postępowania?

Czynność strony, w szczególności oświadczenie woli lub wiedzy, z którą prawo łączy nabycie, utratę lub zmianę uprawnienia strony w zakresie danego stosunku prawnego, może być wykazana tylko dokumentem, o którym mowa w art. 773 Kodeksu cywilnego, chyba że strona wykaże, że nie może przedstawić dokumentu z przyczyn od niej niezależnych.

Obciążenie kosztami procesu – kiedy?

Niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć kosztami procesu w całości lub części stronę, która przed wytoczeniem powództwa zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyliła się od udziału w niej lub uczestniczyła w niej w złej wierze i przez to przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy.

• Jakie są wnioski dla Ciebie?

Tak naprawdę czas i praktyka pokaże, czy wprowadzenie odrębnej procedury gospodarczej przyczyni się do szybszego rozstrzygania sporów sądowych między przedsiębiorcami.

Po tym, jak prześledzisz opisane przeze mnie powyżej rozwiązania, dojdziesz do wniosku, że wcale nie będzie tak szybko i prosto.

Dlaczego?

• Po pierwsze, formalizm, konieczność określenia już na początku wniesienia sprawy do sądu wszystkich dowodów i twierdzeń – rozwiązanie dobre, jeżeli strona jest reprezentowana przez rzetelnego pełnomocnika procesowego, a z drugiej strony klient przekaże pełnomocnikowi wszystkie informacje i dowody w sprawie.
• Po drugie, przedsiębiorca nie będzie mógł dochodzić przeciwko drugiemu w jednym postępowaniu roszczeń wzajemnych. A to z kolei prowadzi do wszczynania większej ilości postępowań, powielania dokumentów czy wielokrotnego wzywania tych samych świadków.
• Po trzecie, w tym postępowaniu ważniejszy walor procesowy ma dowód z dokumentów, a nie z zeznań świadków. Trzeba więc w pierwszej kolejności przygotować dokumenty.

Pamiętaj także o tym, że w postępowaniu gospodarczym znajdują zastosowanie ogólne  przepisy dot. posiedzenia przygotowawczego i harmonogramu rozpraw.

Podsumowując: od 7.11.2019 r. przedsiębiorcom będzie trudniej dochodzić swoich praw w sądzie.

Jeśli masz pytania lub chcesz się podzielić swoimi przemyśleniami na temat tego artykułu, zapraszam do pozostawienia komentarza.