Stan prawny na dzień: 07.01.2020 r.
Wpis na blogu nie stanowi porady prawnej. Artykuł odnosi się do ogólnej sytuacji prawnej, dlatego nie może stanowić rozwiązania dla indywidualnego problemu. Jeżeli potrzebujesz indywidualnej konsultacji, zapraszam do kontaktu.
Początek nowego roku to zazwyczaj czas, w którym podejmujemy nowe wyzwania zawodowe czy życiowe. To także czas realizacji nowych inwestycji, takich jak zakup mieszkania czy poszerzenie asortymentu w prowadzonej działalności, a także zakup nowych sprzętów i urządzeń, które pomogą nam w prowadzeniu biznesu etc. Bardzo często w umowach, jakie zawieramy właśnie w takim celu, pojawia się zapis dot. zapłaty zaliczki albo zadatku. Dlatego w moim dzisiejszym artykule, wyjaśnię Ci, czym jest zaliczka a czym zadatek.
- Zaliczka – co to jest?
Jeżeli w umowie zawarty jest zapis, że jedna ze stron jest obowiązana do płatności zaliczki, to co z tego wynika dla obydwu stron umowy? Przede wszystkim to, że zaliczka stanowi częściowe spełnienie świadczenia przez stronę zobowiązaną do jej zapłaty np. przed otrzymaniem całego świadczenia od drugiej strony. Jeżeli każda ze stron należycie wywiąże się z obowiązków umownych, zaliczka podlega zaliczeniu na poczet świadczenia głównego.
W przeciwieństwie do zadatku, zaliczka w przypadku niewywiązania się stron z obowiązków nałożonych na nie w umowie, nie daje prawa do odstąpienia od umowy.W razie rozwiązania umowy, strona, która wpłaciła zaliczkę ma prawo żądać jej zwrotu jako świadczenia nienależnego. Podstawą żądania zwrotu zaliczki będzie art. 410 § 2 kodeksu cywilnego. Co więcej, gdy do rozwiązania umowy przyczyniła się druga strona, to można żądać oprócz zwrotu zaliczki także naprawienia szkody na zasadach ogólnych. W przypadku odszkodowania, trzeba jednak wykazać rzeczywiście poniesioną szkodę.
Z praktycznego punktu widzenia, zaliczka zastrzegana jest w umowach, w których zanim strona przystąpi do realizacji zlecenia będzie musiała ponieść wydatki np. na zakup materiałów.
Należy pamiętać o tym, że w przypadku umów zawieranych z konsumentami, niedopuszczalny jest zapis o przepadku zaliczki w razie odstąpienia przez konsumenta od umowy (klauzula abuzywna). Jeżeli konsument w terminie odstąpi od umowy, to traktuje się taką sytuacją tak, jakby w ogóle nie doszło do zawarcia umowy.
Skonstruowanie w umowie postanowienia, że zaliczka nie podlega zwrotowi jest jak najbardziej dopuszczalne, gdy po drugiej stronie nie występuje konsument. Strony mogą też określić, w jakich sytuacjach zaliczka podlega zwrotowi (np. jeżeli dojdzie do rozwiązania umowy i żadna ze stron nie ponosi za to odpowiedzialności, wówczas zaliczka nie podlega zwrotowi).
- Zadatek – co to jest?
Jeżeli strony umowy inaczej w tej umowie nie zastrzegły albo nie wynika to z przyjętego zwyczaju, zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Co więcej, zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; a jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. W przypadku, gdy umowa zostanie rozwiązana to zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
Zadatek należy zawsze wiązać z prawem do odstąpienia od umowy.
A jak określić wysokość zadatku? Trzeba pamiętać o tym, że nie może być to kwota irracjonalna, bo w przypadku sporu między stronami i skierowania sprawy na drogę sądową może dojść do obniżenia kwoty zadatku i obowiązku zwrotu tej nadpłaconej części. Przyjmuje się, że zadatek może być zastrzeżony w wysokości przewyższającej połowę całego świadczenia. Z pewnością nie może to być zadatek w wysokości całości zobowiązania.
Zadatek nie może też zastąpić i „skonsumować” innych zastrzeżeń umownych, takich jak kara umowna czy prawo do odstąpienia od umowy.
Podsumowując: zaliczka i zadatek różnią się od siebie pod względem konsekwencji przy braku spełnienia świadczenia przez jedną lub obie strony umowy. W zależności od charakteru umowy, a przede wszystkim wartości świadczeń, do których zobowiązana jest każda ze stron umowy, trzeba dokonać wyboru, która z tych form zabezpieczenia będzie dla Ciebie bardziej korzystna. Zadatek stanowi pełniejsze zabezpieczenie i gwarancję praw stron, w sytuacji, gdy jedna z nich w sposób nienależyty wywiązuje się z obowiązków nałożonych na nią w drodze umowy. Właściwie skonstruowane zapisy umowne, „uszyte” na miarę potrzeb klienta będą stanowiły realne zabezpieczenie jego interesów.
Dziękuję Ci, że przeczytałeś mój wpis do końca. Temat nie należy do najłatwiejszych i budzi wiele wątpliwości. Jeżeli coś jest dla Ciebie niejasne lub chciałbyś dowiedzieć się więcej, to zapraszam do kontaktu.
0 komentarzy