Czy psycholog lub psychoterapeuta musi zgłosić przestępstwo?

Czy psycholog i psychoterapeuta musi zgłosić przestępstwo?

Czy psycholog lub psychoterapeuta musi zgłosić przestępstwo w toku prowadzonej terapii? To pytanie, które budzi wiele kontrowersji i wątpliwości. W dzisiejszym artykule na blogu przyjrzymy się temu zagadnieniu i postaram się rzucić światło na kwestię etyczną i prawną, która dotyczy pracy tych specjalistów.

Wykonywanie zawodu psychologa czy psychoterapeuty to nieustanny kontakt z drugim człowiekiem. Niejednokrotnie specjalista wtajemniczany jest w bardzo intymne szczegóły z życia prywatnego klienta/pacjenta, jego relacje rodzinne czy partnerskie. Czasami dowiaduje się, że jego klient/pacjent był lub jest ofiarą przestępstwa albo jego sprawcą. I tutaj pojawia się pytanie: zawiadamiać o tym organy ściągania, co z tajemnicą zawodową i w następstwie, co z „reputacją” specjalisty w środowisku? Czy wobec tego psycholog lub psychoterapeuta musi zgłosić przestępstwo? Przyjrzyjmy się temu zjawisku bliżej.

Na początku chcę podkreślić, że każdy przypadek wymaga indywidualnego rozważenia. Są jednak regulacje prawne, które nakładają na psychologa i psychoterapeutę tzw. prawny obowiązek zgłoszenia przestępstwa ściganego z urzędu. W moim dzisiejszym artykule, przedstawię najważniejsze informacje dotyczące tej tematyki.

Prawny obowiązek zgłoszenia przestępstwa ściganego z urzędu – art. 240 kodeksu karnego

O co chodzi z prawnym obowiązek zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa ściąganego z urzędu?

Zgodnie z art. 240 kodeksu karnego:

1. Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w artykułach kodeksu karnego:

  • 118 (ludobójstwo),
  • 118a (masowy zamach),
  • 120 (stosowanie środków masowej zagłady),
  • 121 (wytwarzanie lub gromadzenie środków masowej zagłady, lub obrót nimi),
  • 122 (stosowanie niedopuszczalnych sposobów lub środków walki),
  • 123 (zamach na życie lub zdrowie jeńców wojennych lub ludności cywilnej),
  • 124 (przestępne naruszenia prawa międzynarodowego),
  • 127 (zamach stanu),
  • 128 (zamach na konstytucyjny organ RP),
  • 130 (szpiegostwo),
  • 134 (zamach na życie Prezydenta RP),
  • 140 (zamach na jednostkę sił zbrojnych RP),
  • 148 (zabójstwo),
  • 156 (ciężki uszczerbek na zdrowiu),
  • 163 (spowodowanie zdarzenia powszechnie niebezpiecznego),
  • 166 (zawładnięcie statkiem wodnym lub powietrznym),
  • 189 (pozbawienie wolności),
  • 197 § 3 i 4 (zgwałcenie w typach kwalifikowanych),
  • 198 (seksualne wykorzystanie bezradności lub niepoczytalności),
  • 200 (§ 1, 3, 4, 5 – pedofilia, prezentowanie małoletniemu poniżej lat 15 treści pornograficznych, prezentowanie takiemu małoletniemu wykonania czynności seksualnej, prowadzenie reklamy lub promocji rozpowszechniania treści pornograficznych),
  • 252 (wzięcie zakładnika),
  • jak również każdego przestępstwa o charakterze terrorystycznym (w rozumieniu  115 § 20 k.k.)

Kto nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Choć z drugiej strony:

  • 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w § 1, kto zaniechał zawiadomienia, mając dostateczną podstawę do przypuszczenia, że wymieniony w § 1 organ wie o przygotowywanym, usiłowanym lub dokonanym czynie zabronionym; nie popełnia przestępstwa również ten, kto zapobiegł popełnieniu przygotowywanego lub usiłowanego czynu zabronionego określonego w § 1.

Co z tego wynika?

Psycholog i psychoterapeuta ma prawny obowiązek powiadomienia organów ścigania o popełnieniu przestępstwa określonego w art. 240 § 1 k.k.

Co istotne, w art. 240 § 1 k.k. – chodzi o wiarygodną wiadomość o popełnieniu takiego przestępstwa.

Psycholog i psychoterapeuta jest w takim przypadku zwolniony z obowiązku zachowania TAJEMNICY ZAWODOWEJ.

UWAGA: art. 52 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (tzw. bezwzględny zakaz dowodowy). W przypadku tej regulacji, nawet gdy istnieje prawny obowiązek zgłoszenia przestępstwa z art. 240 § 1 k.k., specjalista wskazany w art. 52 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego nie będzie podlegał zwolnieniu z tajemnicy zawodowej.

Gwałt i molestowanie seksualne – czy podpadają pod obowiązek z art. 240 § 1 k.k.?

  1. Zgwałcenie i wymuszenie czynności seksualnej – przestępstwo ścigane z urzędu (art. 197 k.k.).
  2. Molestowanie seksualne – przestępstwo ścigane z urzędu, gdy wypełnia znamiona zgwałcenia (art. 197 k.k.) lub przestępstwa nadużycia stosunku zależności (art. 199 k.k.).
  3. Seksualne wykorzystanie niepoczytalności lub bezradności – przestępstwo ściągane z urzędu (art. 198 k.k.)

Co do zasady w przypadku tych przestępstw mamy do czynienia z tzw. społecznym obowiązkiem zgłoszenia przestępstwa, który nie wyłącza obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej (ALE SĄ WYJĄTKI np. zagrożenie życia lub zdrowia klient/pacjenta lub innych osób itd.).

WYJĄTEKTYP KWALIFIKOWANY art. 197 § 3 i 4 k.k. – prawny obowiązek zgłoszenia przestępstwa oraz art. 198 k.k. – prawny obowiązek zgłoszenia przestępstwa.

TERMINY PRZEDAWNIENIA związane z ustaniem karalności przestępstwa to art. 101 k.k. W szczególności na ten przepis należy zwrócić uwagę, kiedy psycholog/psychoterapeuta dowiaduje się o czynie zabronionym popełnionym w przeszłości.

Obowiązek zgłoszenia przestępstwa a wpływ na czynności wykonywane wobec klienta

Ostatnie pytanie, jakie może się pojawić odnośnie tego tematu jest związane z wpływem zgłoszenia na działalność psychologa i psychoterapeuty. Przecież wykonywanie tych zawodów ma łączyć się z dyskrecją, budowaniem poczucia zaufania i przestrzegania tajemnicy zawodowej.

Kiedy dochodzi do kolizji pewnych dóbr takich jak życie i zdrowie klienta/pacjenta czy innej osoby (przypadki z art. 240 § 1 k.k.), złamanie tajemnicy zawodowej to nic innego, jak poświęcenia dobra mniejszej wartości.

Czy psycholog i psychoterapeuta musi zgłosić przestępstwo? Podsumowanie

Choć odpowiedź na pytanie czy psycholog i psychoterapeuta musi zgłosić przestępstwo nie jest łatwym zadaniem, bo każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, to przepisy określają kiedy i w jakim przypadku można dokonać odstępstwa od tej reguły. Zdaję sobie sprawę, że wśród specjalistów może budzić to opór i niepewność, czy w moim przypadku mogę powołać się na przepisy uchylające obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej? Należy jednak zwrócić uwagę, że ustawodawca wprost wyraża przyzwolenie na uchylenie obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, kierując się dobrem osoby pokrzywdzonej takim przestępstwem. Jest to tym samym wypełnienie obowiązku prawnego spoczywającego na psychologu i psychoterapeucie.

Dziękuję za Twoją uwagę.

Konsultacja prawna dla psychologa i psychoterapeuty

Jeżeli potrzebujesz porady prawnej związanej z problemami, które pojawiły się w związku z wykonywaniem zawodu psychologa czy psychoterapeuty, zapraszam do kontaktu. Więcej informacji, znajdziesz Konsultacja Prawna.

Jeżeli potrzebujesz pomocy w tematach związanych z wykonywaniem zawodu psychologa/psychoterapeuty, zapraszam do kontaktu.

Stan prawny na dzień: 29.06.2022 r. 

Wpis na blogu nie stanowi porady prawnej. Artykuł odnosi się do ogólnej sytuacji prawnej, dlatego nie może stanowić rozwiązania dla indywidualnego problemu. Jeżeli potrzebujesz indywidualnej konsultacji, zapraszam do kontaktu.

Udostępnij

0 komentarzy

Wyślij komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Udostępnij

Tagi wpisu

Kategorie

Popularne wpisy